Vraag & antwoord
Vraag 1: Hoe werkt de Lely Sphere?
Lely Sphere is een circulair stalsysteem voor het scheiden en hergebruiken van mineralenstromen op melkveebedrijven. Een aanpassing aan de (bestaande) roostervloer middels de toepassing van separatiestrips in de open gleuven zorgt voor scheiding van mest en urine. De mestgassen die alsnog onder en net boven de stalvloer ontstaan, worden afgezogen door een kelderafzuigingssysteem, de N-Capture. Een filter in de N-Capture zet de ammoniak vervolgens om naar circulaire stikstofkunstmest. De mestfractie die op het vloeroppervlakte blijft liggen wordt frequent opgehaald door een mestverzamelrobot, de Discovery Collector.
Lely Sphere scheidt drie mineralenstromen die de melkveehouder voor precisiebemesting kan inzetten. Met de waardevolle componenten uit de mest kan de melkveehouder bodem en gewas optimaal voeden en zo meer voederwaarde van eigen land oogsten. De stal heeft een schone vloer en frisse lucht omdat er nauwelijks mestgassen aanwezig zijn. De natuurlijke ventilatie en de uitloop naar de weidegang kunnen zo behouden blijven.
De drie mineralenstromen die ontstaan zijn:
- Kalium in de dunne fractie;
- Organische stikstof en fosfaat in de dikke fractie;
- Minerale stikstof van kunstmestkwaliteit in het spuiwater van het filtersysteem.
Elk type meststof kan de melkveehouder gericht inzetten voor het optimaal bemesten van bodem en gewas, precies waar en wanneer het nodig is. De waardevolle componenten van mest kunnen zo optimaal worden hergebruikt, voor de beste kwaliteit voer en meer voederwaarde van eigen land.
Vraag 2: Hoe is de stikstofreductie van de Lely Sphere vastgesteld?
Per 1 Oktober 2021 is het Lely Sphere stalsysteem officieel erkend en opgenomen op de RAV-lijst (Regeling Ammoniak Veehouderij). Op de RAV-lijst staan emissiearme vloeren en intelligente emissiearme systemen welke ammoniak reductie realiseren in de stal. De definitieve RAV emissiefactor van het Lely Sphere stalsysteem is 3,0 kg ammoniak per dierplaats per jaar. Een stal met een traditionele roostervloer heeft een emissie van 13,0 kg ammoniak per dierplaats per jaar, er vindt dus gemiddeld 77% reductie van ammoniakemissies plaats in de stal.
Ter informatie hierbij de openbare link naar de RAV-lijst. Lely Sphere is code A 1.39: https://www.infomil.nl/onderwerpen/landbouw/emissiearme-stalsystemen/emissiefactoren-per/map-staltypen/hoofdcategorie/
Regeling Ammoniak Veehouderij (RAV) is het protocol vanuit de overheid wat gevolgd moet worden als product om een erkend emissiearm systeem naar de markt te brengen. Het is een zorgvuldig en lang proces waarin meetplannen worden afgestemd en waar 4 verschillende boerderijen (verschil in grootte, rantsoen etc.) een jaar lang 6x per jaar gemeten moeten worden. De uitkomst van deze metingen is een emissiefactor van 3,0 kg ammoniak per dierplaats per jaar door de Lely Sphere. Aansluitend is er afstemming geweest met Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en de Technische Advies Pool (TAP).
De emissiefactor is dus gebaseerd op metingen en niet op een berekening. Door een RAV-erkenning kan een melkveehouder een vergunning met bijbehorende emissiefactor aanvragen voor zijn/haar stal. De Lely Sphere is op dit moment het systeem met de laagste uitstoot en kan door iedere boer worden aangevraagd en vervolgens geïnstalleerd worden.
Ter informatie een link naar het meetprotocol 2013a op de site van Wageningen Universiteit:
Protocol voor meting van ammoniakemissie uit huisvestingssystemen in de veehouderij 2013a = Measurement protocol for ammonia emission from housing systems in livestock production 2013a — Research@WUR
Vraag 3: Welke bewijslast is er nog meer?
Als aanvulling op het zorgvuldig meetproces volgens het RAV-protocol, is er een leaflet opgesteld waarin de verantwoordelijkheden van Lely en veehouder toegelicht worden. Verder biedt Lely een onderhoudscontract aan om de veehouder hierin te ondersteunen en het risico op storing of tegenvallende prestaties te minimaliseren. LINK LEAFLET
De ammoniakemissies vanuit de stal, worden afgezogen door de N-Capture. Door het filter in de N-Capture druppelt een aangezuurde vloeistof, welke de ammoniak omzet in een circulaire stikstofkunstmest. De ammoniak in de lucht reageert met het zwavelzuur en lost in de vloeistof op als ammoniumsulfaat. Wanneer de aangezuurde oplossing verzadigd is, wordt het ammoniumsulfaat opgeslagen in de mestsilo. Het bewijs dat de ammoniakemissie is afgevangen en omgezet door de Lely Sphere, is terug te zien in de silo.
In het Lely managementsysteem kunt u realtime de resultaten van het Lely Sphere systeem bekijken. Hierin is onder ander ook terug te zien hoeveel volume circulaire kunstmest er via de N-Capture is geproduceerd en afgepompt naar de silo. Indicatoren worden ook geregistreerd en opgeslagen, zodat historisch inzicht in de verschillende parameters is geborgd.
Heeft u meer vragen over Lely Sphere, neem dan contact op met: sphere@lely.com
Vraag 4: Wat is het verschil tussen Lely Sphere en een conventionele luchtwasser?
Een conventionele luchtwasser, zoals vaak gebruikt in een varkens- of pluimveestal heeft een andere toepassing dan de Lely Sphere voor rundveestallen. Met een chemische luchtwasser wordt met conventionele systemen de stallucht afgezogen. Omdat de rundveestal wegens natuurlijke ventilatie open is heeft Lely een andere oplossing ontwikkeld. De Lely Sphere zuigt alleen de lucht uit de mestkelder en net boven de vloer af. Hierdoor kan nog steeds gebruik gemaakt worden van natuurlijke ventilatie. Daarnaast hoeft er minder lucht verplaatst te worden waardoor minder stroomverbruik nodig is.
Vraag 5: Wat is Renure?
Renure (REcovered Nitrogen from manURE) is de erkenning voor het gebruik van kunstmestvervangers geproduceerd vanuit dierlijke mest. Het gaat om stikstofhoudende meststoffen die gewonnen worden uit dierlijke mest, of digestaat waar dierlijke mest voor is gebruikt. Het erkennen van kunstmestvervangers is een belangrijke stap om meer gebruik te kunnen maken van herwinbare meststoffen. Dit is een belangrijke stap richting uiteindelijke toelating van kunstmestvervangers. De toelating van Renure is dus veelbelovend maar de uitwerking wordt bepalend. De randvoorwaarden, uitwerking en ingangstermijn van deze voorstellen bepalen of hier echt sprake is van een oplossing die de Nederlandse landbouw verder brengt.
Innovaties die de verschillende meststromen scheiden, zoals de Lely Sphere, maar bijvoorbeeld ook het Cow Toilet van Hanskamp kunnen mogelijk een uitkomst bieden binnen Renure. Lely voert momenteel onderzoek naar de meerwaarde van het bemesten met de aparte meststromen gecreëerd door de Lely Sphere. De circulaire meststof in de vorm van ammoniumsulfaat of ammoniumnitraat gemaakt met het Lely Sphere systeem voldoet aan de voorgestelde voorwaarden van RENURE, de urine is nog onvoldoende duidelijk. Echter de uitwerking, randvoorwaarden en ingangstermijn zijn bepalend. Een project zoals Renure kan ook bijdragen aan het economisch gewin van de Lely Sphere, doordat je meer mest op je bedrijf mag houden en minder dierlijke mest moet afvoeren. Hierdoor neemt de afhankelijkheid van kunstmest, emissies van de productie van kunstmest en transportbewegingen af. Echter hangt dit af van het beleid van de Europese Commissie en bij goedkeuring van Renure kan de sector een bijdrage leveren voor reductie van ammoniak en het verder verbeteren van de kringlooplandbouw.
RENURE (kunstmestvervangers): resultaten Europees SAFEMANURE-onderzoek (mestverwaarding.nl)
Vraag 6: Wat is het verschil tussen een emissiearme vloer en de Lely Sphere?
Om ammoniakemissies te verminderen kan een melkveebedrijf gebruik maken van emissie reducerende technieken. Een bekende techniek is de emissiearme vloer. Hier zijn in de jaren veel verschillende exemplaren van ontwikkeld. Echter heeft de Raad van State onlangs geoordeeld dat bij een aantal emissiearme stalvloeren (code A1.13, A1.23, A1.28) onvoldoende aangetoond kan worden dat ze tot de verwachte stikstofuitstoot leiden (https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2022/10/12/raad-van-state-haalt-opnieuw-emissiearme-vloer-onderuit).
Lely Sphere valt niet in deze categorieën. Deze valt de categorie A1.39 en heeft in de basis een compleet andere werking. Bij het Sphere systeem wordt faeces en urine gescheiden, dit komt niet meer gezamenlijk in de put. Daarbij wordt de lucht uit de put afgezogen en gezuiverd. De afgezogen ammoniak wordt verwerkt tot een vloeibare meststof. Die vervolgens weer in te zetten is op het land. De productie van deze meststof is al een eerste bewijst dat het Lely Sphere systeem daadwerkelijk ammoniak afvangt. Hierdoor wordt de emissie van 13.0 kg ammoniak per dierplaats per jaar met een traditionele stal verlaagd naar 3.0 kg ammoniak per dierplaats per jaar.
In onderstaande link meer informatie betreft emissiefactor per categorie voor rundvee:
https://www.infomil.nl/onderwerpen/landbouw/emissiearme-stalsystemen/emissiefactoren-per/map-staltypen/hoofdcategorie/
Vraag 7: Wat is de investering voor Lely Sphere voor een "gemiddeld" melkveebedrijf?
Lely Sphere is modulair ontworpen. Afhankelijk van de grootte van het melkveebedrijf kunnen er meerdere N-Captures (kelderafzuigers) en Discovery Collectors (mestrobots) geïnstalleerd worden. De indicatieprijs van het Lely Sphere systeem voor een roosteroppervlakte van 600m2 en een gemiddelde van 120 koeien is 175.000 euro, dit omvat: 2 N-Captures, 1 Discovery Collector, de benodigde inlaystrips voor de vloer, een silo, variboxen en installatie. Daarbij kan de prijs afwijken aan de hand van de bedrijfssituatie (nieuwbouwstal of bestaande stal). Wij komen graag langs om uw bedrijfsspecifieke informatie aan te leveren.
Vraag 8: Wat is het energieverbruik en waterverbruik van het Lely Sphere systeem?
Het Lely Sphere systeem bestaat uit meerder onderdelen die invloed hebben op het totale energieverbruik.
- Mestrobot (Discovery Collector) 2.5 – 3 kWh per dag.*
- Kelderafzuiger (Lely Sphere N-Capture) Max. 28kwh per dag.
*Gebaseerd op 14.5 rij uren per dag
De totale energieverbruik van 1 Discovery Collector en 1 Lely Sphere N-Capture is het totaal verbruik voor één jaar: maximaal 11.315 kWh per jaar.
Voor het waterverbruik van het Lely Sphere systeem zijn er ook meerder onderdelen die daar invloed op hebben.
- Mestrobot (Discovery Collector) 3L/M2 per dag
- Kelderafzuiger (Lely Sphere N-Capture) 10 M3 per jaar
Vraag 9: Hoeveel boeren werken er momenteel met het Lely Sphere systeem?
In 2020 hebben wij Lely geïntroduceerd op de Nederlandse markt als circulair stalsysteem voor het separeren van mineraalstromen en het verwaarden van emissies. We hebben een aantal boeren in staat gesteld om anders met mest om te gaan door de meststromen te scheiden. Op dit moment draaien er meer dan 20 Lely Sphere systemen in de Nederlandse markt, maar dat zouden er meer kunnen zijn, want interesse is er. Op 14 Juli 2022 hebben we een samenwerkingsverband met Friesland Campina en Rabobank aangekondigd om meerdere Lely Sphere systemen te verspreiden in Nederland. Vanuit deze samenwerking was er veel interesse en hadden ruim 600 boeren zich aangemeld.
De voortdurende onzekerheid waarin boeren zich door de stikstofcrisis bevinden gaat ons heel erg aan het hart. Ondernemers die willen investeren in een duurzame toekomst lopen op dit moment vast. De vergunningsverlening is stilgevallen en het toekomstperspectief is onduidelijk. Wij hopen dat 2024 het jaar worden waarin de overheid oplossingen biedt. Lely wil en kan daar met innovatie een belangrijke bijdrage aan leveren.
Een circulair systeem als de Lely Sphere leidt direct tot controleerbare vermindering van stikstofemissies, de definitieve emissiefactor voor de Lely Sphere bedraagt 3 kg ammoniak per dierplaats per jaar en betekent gemiddeld 77% reductie in ammoniakemissie in de stal. Het zou logisch zijn als de overheid boeren bij zo’n stap naar kringlooplandbouw steunt. De grootste prioriteit is daarbij dat er weer vergunningen worden verleend.
Bent u benieuwd hoe een van de 23 boeren momenteel werkt met Lely Sphere, en zou u graag een Lely Sphere boerderij willen bezoeken? Neem dan contact met ons op: