Παράγοντες που επηρεάζουν την αξιοποίηση της τροφής

Ο σημαντικότερος παράγοντας που επηρεάζει την αξιοποίηση της τροφής είναι η ποιότητα του χονδροειδούς ζωοτροφής. Οι χονδροειδείς ζωοτροφές αποτελούν μεγάλο μέρος της ημερήσιας μερίδας και παραμένουν στο στομάχι του ζώου για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωνεύοντας αργά. Επιπλέον, η υψηλή μεταβλητότητα στη θρεπτική τους αξία και στην πεπτικότητά τους καθιστά την ποιότητα των χονδροειδών ζωοτροφών ιδιαίτερα σημαντική. Σε αντίθεση με αυτές, τα δημητριακά και τα συμπυκνώματα έχουν γενικά υψηλή πεπτικότητα και χαμηλή μεταβλητότητα, εκτός αν υποστούν κάποιο σημαντικό λάθος κατά την επεξεργασία, όπως υπερβολική θερμότητα.
Η μεταβλητότητα στα χονδροειδή επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως η επιλογή σπόρου, το κλίμα, η εποχή, η συγκομιδή και η αποθήκευση. Για αυτόν τον λόγο είναι απαραίτητη η μέγιστη προσοχή στην ποιότητα, την πεπτικότητα και τις συνθήκες αποθήκευσης των χονδροειδών.

Οι χονδροειδείς ζωοτροφές βελτιώνουν επίσης το περιβάλλον της μεγάλης κοιλίας, αποτρέποντας την οξέωση, γεγονός που αυξάνει την αξιοποίηση της τροφής. Στην οξέωση, το pH του προστομάχου μειώνεται, η μικροβιακή χλωρίδα διαταράσσεται και η πέψη των ινών μειώνεται. Όταν στη μερίδα υπάρχει επαρκής ποσότητα χονδροειδών με κατάλληλο μέγεθος σωματιδίων, η μηρυκαστική δράση και η παραγωγή σιέλου αυξάνονται, λειτουργώντας ως ρυθμιστικός παράγοντας και σταθεροποιώντας το περιβάλλον της μεγάλης κοιλίας.

Η περίοδος γαλακτοπαραγωγής της αγελάδας αποτελεί επίσης σημαντικό παράγοντα. Στην πρώιμη γαλακτοπαραγωγή οι αγελάδες χρησιμοποιούν τα σωματικά τους αποθέματα για την παραγωγή γάλακτος· αυτό δίνει την εντύπωση υψηλής αξιοποίησης τροφής, καθώς παράγεται περισσότερο γάλα σε σχέση με την καταναλωθείσα ξηρά ουσία. Όμως όταν η αξιοποίηση υπερβαίνει το 2, μπορεί να υποδηλώνει υπερβολική απώλεια σωματικής κατάστασης και πιθανό πρόβλημα. Αν δεν παρακολουθηθεί, μπορεί να οδηγήσει σε άλλες μεταβολικές διαταραχές.
Στην όψιμη γαλακτοπαραγωγή οι αγελάδες αποθηκεύουν μέρος της ενέργειας στο σώμα, μειώνοντας έτσι την αξιοποίηση της τροφής. Για αυτό, κατά τη μέτρηση της αξιοποίησης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ημέρες γαλακτοπαραγωγής.
Επιπλέον, οι πρωτότοκες αγελάδες εξακολουθούν να αναπτύσσονται, επομένως μέρος της ενέργειας που λαμβάνουν χρησιμοποιείται για τη σωματική ανάπτυξη, με αποτέλεσμα χαμηλότερη αξιοποίηση σε σχέση με τις αγελάδες 2ης και άνω γαλακτοπαραγωγής.

Η φυσική δραστηριότητα (βόσκηση, μεγάλες αποστάσεις ως τη μονάδα αρμέγματος), το μέγεθος του σώματος και το θερμικό στρες αυξάνουν τις ενεργειακές ανάγκες συντήρησης και μειώνουν την ενέργεια διαθέσιμη για παραγωγή γάλακτος. Κάθε είδους στρες —θερμικό στρες, υπερπληθυσμός, μεταβολικές ασθένειες, κακός αερισμός, υπερβολικά υγρά και βρώμικα δάπεδα, θόρυβος— αυξάνει την κατανάλωση ενέργειας και μειώνει την αξιοποίηση τροφής.

Σε επίπεδο διαχείρισης, η συχνή προώθηση της τροφής προς τις αγελάδες ή η παροχή φρέσκιας τροφής σε μικρές ποσότητες αλλά συχνά, βελτιώνει το περιβάλλον της μεγάλης κοιλίας και αυξάνει την αξιοποίηση.

Ορισμένα πρόσθετα ζωοτροφών βελτιώνουν την πεπτικότητα και τη λειτουργία της μεγάλης κοιλίας, ωστόσο η συμβολή τους δεν μπορεί να συγκριθεί με τις βελτιώσεις που επιτυγχάνονται μέσω σωστής διαχείρισης και υψηλής ποιότητας χονδροειδών.