Geviş getirmeyi etkileyen faktörler
Ruminasyon veya geviş getirme, ineklerin daha önce yedikleri yemi rumenlerinden tekrar ağızlarına getirerek çiğneme işlemidir. Rumendeki büyük partikül parçaları retikulorumen tarafından seçilerek daha küçük partiküllere ayrılması için tekrar ağıza gönderilir, böylece yemlerin yüzey alanı artmış olur. Bu fiziksel işlem sayesinde yemlerin sindirilme dereceleri artar ve daha fazla kuru madde tüketimi gerçekleşir. Ruminasyon işlemi gerçekleştikçe tükürük oluşumu artar. Bir süt ineği gün içinde 100- 190 litre tükürük üretir. Tükürüğün rumeni tamponlamak gibi önemli bir görevi vardır. Tükürük içerdiği sodyumbikarbonat sayesinde rumen pH’sındaki dalgalanmanın minimize edilmesine yardımcı olur.
Geviş getirmeyi etkileyen faktörler
Optimum ruminal fermentasyon ve lif sindirimi için, rumen mikroorganizmalarının ihtiyaç duyduğu rumen pH’sı 6.0 ile 6.4’tür. Rumen pH’sı kısa period aralıklarında bu seviyelerin altında dalgalanabilir. Rumen pH’sının düşüşü genelde tahıllardan veya yan ürünlerden gelen nişasta gibi karbonhidratların yıkımıyla gerçekleşir. Bu yüzden konsantre yemlerin düşük porsiyonlarda uzun periyotlarda verilmesi önemlidir. Ayrıca bu, TMR veya PMR beslemenin rumen sağlığı için neden önemli olduğunun sebebidir.
Bir ineğin ne kadar süre geviş getireceği rasyona bağlıdır. Günlük kabayem-NDF tüketim miktarı geviş süresini olumlu etkilerken, günlük nişasta ve şeker tüketim miktarı ruminasyon süresini olumsuz etkileyebilir. Yüksek miktarda konsantre yem tüketimi ruminasyon süresini azaltır. Ruminasyonu tetiklemek için rasyonda yeterli partikül büyüklüğüne sahip lif kaynaklarının olması gerekir. Kabayemlerin kompozisyonuna ve fiziksel formuna bağlı olarak bir inek tükettiği her bir kilogram kabayem için 24 ila 80 dakika arası geviş getirir.
Hammaddelerin daha ince kıyılmış olması veya uzun biçilmiş olması vb. gibi işlemler ADF ve NDF değerlerini etkilemez. Ancak bu işlemlerin rumeni uyarmada ve tükürük salgılanmasındaki etkinlikleri farklıdır. Hammaddelerin kimyasal analizlerinin yanında fiziksel etkinlikleri de önemli rol oynamaktadır. Bu yüzden elek testlerinin yapılması ruminasyon süresini optimize etmek için önemli bir araçtır.
Ruminasyon süresini etkileyen çevresel ve sağlık faktörleri aşağıdaki gibidir:
|
Sıcaklık Stresi |
%10-12 azalma |
|
Uzun Süre Kilitte Kalmak |
%14 azalma |
|
Farklı Paritede Grupların Oluşumu |
%15 azalma |
|
Kalabalık Gruplar |
%10-20 azalma |
|
Buzağılama |
%30-50 azalma |
|
Kızgınlık |
%15 azalma |
|
Tırnak Bakımı |
%0-10 azalma |
|
Mastitis |
%10-25 azalma |
